Δεκέμβριος
1943

​

Η κατοχή της Ελλάδας κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο (1941-1944) ήταν μια περίοδος που χαρακτηρίστηκε από σκληρότητα και καταστροφές, αλλά η δύναμη αντίστασης που επέδειξαν οι Έλληνες αναγνωρίστηκε σε όλο τον κόσμο.

 

Η Αχαΐα έγινε περιοχή αντιστασιακής δράσης και τον Οκτώβριο του 1943 οι Παρτιζάνοι αγωνιστές (αντάρτες) συνέλαβαν 81 Γερμανούς στρατιώτες. Υπήρξε μια πράξη με εκτεταμένες συνέπειες. Ξεκίνησε η «Επιχείρηση Καλάβρυτα» κατά την οποία τρεις χιλιάδες γερμανικοί στρατιώτες, πεζοί και με οχήματα, κατευθύνθηκαν προς τα Καλάβρυτα από πέντε σημεία της Πελοποννήσου.  

 

Κατά την άφιξη στα Καλάβρυτα, ο διοικητής της επιχείρησης, Ταγματάρχης Ebersberger, συγκέντρωσε τους κατοίκους και έδωσε μια σύντομη ομιλία υποσχόμενος ότι οι πολίτες δεν θα πληγούνταν, ότι ο στρατιωτικός στόχος ήταν μόνο να αποσπάσει αντάρτες μαχητές.  

 

Στις 7 Δεκεμβρίου, οι Παρτιζάνοι εκτέλεσαν τους Γερμανούς στρατιώτες που ήταν ακόμη αιχμάλωτοι και ως απάντηση  Ο στρατηγός Karl von Le Suire πέταξε στα Καλάβρυτα για να δώσει οδηγίες στον Ταγματάρχη Ebersberger για το πώς να προχωρήσει στα «εξιλεωτικά μέτρα».

 

Τη Δευτέρα 13 Δεκεμβρίου οι καμπάνες της εκκλησίας χτύπησαν επανειλημμένα – ένας ασυνήθιστος και τρομακτικός ήχος για τους ντόπιους. Ήταν το γερμανικό σήμα για να συγκεντρωθούν οι κάτοικοι στην πόλη. Από εκείνο το σημείο οι Καλαβρυτινοί χωρίστηκαν υπό την απειλή των όπλων. Όλες οι γυναίκες και τα παιδιά συγκεντρώθηκαν στο Δημοτικό σχολείο το οποίο φρουρούνταν έντονα από στρατεύματα με πολυβόλα.  Όλοι οι άντρες ηλικίας 12 ετών και άνω συγκεντρώθηκαν και παρέλασαν σε μια ανοιχτή περιοχή, λίγο πιο πέρα από το νεκροταφείο της πόλης, γνωστό ως χωράφι του Καπή, όπου κρύβονταν θέσεις πολυβόλων.

Εν μέσω ανερχόμενου τρόμου, κυκλοφόρησαν φωτοβολίδες και φώτισαν τον ουρανό. Το δυσοίωνο σήμα για να προχωρήσουμε στην «Επιχείρηση Καλάβρυτα».  

Τουλάχιστον 463 αγόρια και άνδρες ηλικίας από 12 έως 80 ετών εκτελέστηκαν σε στιγμές. Η πόλη πυρπολήθηκε. Σπίτια, καταστήματα, ολόκληρη η πόλη λεηλατήθηκε και κάηκε. Ο πληθυσμός που ήταν φυλακισμένος στο σχολείο άκουγε την κακοφωνία της καταστροφής, μύρισε καπνό, άρχισε να αισθάνεται τη ζεστασιά από τις φλόγες που έβγαιναν από το υπόγειο του σχολείου - και περίμεναν να καούν ζωντανοί. Αφού έσπασαν τα παράθυρα και έσπρωξαν τις πόρτες, οι μητέρες και τα παιδιά τελικά απελευθερώθηκαν, ορμώντας έξω σαν έναν χείμαρρος καταπατώντας μέχρι θανάτου την Κρίνα Τσαβαλά.

​

Ο ουρανός ήταν κόκκινος από τη φωτιά. Βρέθηκαν αντιμέτωποι με το θέαμα της ειρηνικής, αγροτικής ορεινής πόλης τους εντελώς κατεστραμμένης και τρεις γενιές των αντρών τους εξαφανίστηκαν.

 

Σε μια μεταγενέστερη ανάμνηση, ο λοχαγός του βρετανικού στρατού O'Donnell, ο οποίος ήταν ένας από τους πρώτους Βρετανούς αξιωματικούς στη σκηνή, περιέγραψε το «αβάσταχτο κλάμα» των γυναικών.

 

Τις επόμενη ημέρα, η καταστροφή επεκτάθηκε και στην ιερά και ιστορική μονή της Αγίας Λαύρας ενώ η μονή του Μεγάλου Σπηλαίου είχς παρόμοια τύχη την προηγούμενη μέρα. Και στα δύο μοναστήρια κάηκαν κτίρια και δολοφονήθηκαν μοναχοί. Στη συνέχεια στρατεύματα υποχώρησαν και κινούνταν στις γύρω περιοχές,  Όλα τα ζώα, τα χρήματα και τα ρούχα καταστράφηκαν ή καταστράφηκαν και τα υπόλοιπα κτίρια πυρπολήθηκαν.

 

Μέχρι το τέλος της επιχείρησης, τουλάχιστον 696 πολίτες είχαν δολοφονηθεί. Οι εκτιμήσεις ποικίλλουν και ορισμένοι τοποθετούν αυτόν τον αριθμό πιο κοντά στο 1100.

 

Στην πλατεία της πόλης των Καλαβρύτων, το ένα ρολόι στον τρούλο της εκκλησίας παραμένει σταθερό στις 14.34, σηματοδοτώντας για πάντα τη στιγμή που ο χρόνος σταμάτησε στις 13 Δεκεμβρίου 1943.